Wat is de ecologische voetafdruk van de grondstoffen die jouw bedrijf aankoopt? En als je mineralen, voedingsgewassen of werkkleding aankoopt, vraag je je dan af of de boeren of arbeiders aan het begin van je
keten wel een leefbaar loon naar werk krijgen? Of er nergens kinderarbeid aan te pas kwam? Of arbeiders in veilige werkomstandigheden jouw grondstoffen ginnen? Sommige bedrijven staan er al heel bewust bij stil, veel andere bedrijven stelden dit soort vragen nog nooit eerder.
De Europese Commissie neemt nu initiatief om bedrijven aan te zetten om meer aan risicomanagement te doen en de impact van hun activiteiten op milieu en mensenrechten te integreren in hun bedrijfsstrategie. Waar er tot hiertoe gerekend werd op verantwoordelijkheidszin door bedrijven, gaan we nu van zelfregulering en vrijblijvendheid naar een zorgvuldigheidsplicht en bindende aansprakelijkheid. Het voorstel voor richtlijn – de zogenaamde Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) – werd gepubliceerd op 23
februari 2022.
Voor wie?
De nieuwe richtlijn zal gelden voor Europese bedrijven die meer dan 500 werknemers tellen en een omzet van meer dan 150 miljoen hebben. Voor bedrijven die actief zijn in bepaalde hoge impact sectoren (zoals textiel,
landbouw en de winning van mineralen) geldt de verplichting al voor bedrijven vanaf 200 werknemers en een omzet die hoger is dan 40 miljoen euro. Voor deze bedrijven zullen de regels na een overgangsperiode van twee jaar van start gaan.
Ook niet-EU bedrijven vallen onder de nieuwe richtlijn alsze een omzet hebben van meer dan 150 miljoen euro in de EU of meer dan 40 miljoen euro waarvan 50 procent of meer in hoge impact sectoren.
De Europese Commissie schat dat ongeveer 13.000 Europese bedrijven onder de richtlijn komen te vallen. KMO’s vallen voorlopig nog niet onder de richtlijn, maar we mogen aannemen dat ook heel wat KMO’s met dit
bindende kader te maken zullen krijgen als ze (sub)aannemers zijn van bedrijven die wel onder de richtlijn vallen.
Wat houdt de CSDDD precies in?
Bedrijven die onder de CSDDD vallen, worden verplicht om een beleid op te stellen rond ‘due diligence’, ketenverantwoordelijkheid met betrekking tot milieuimpact en mensenrechten. In zo’n beleid moet het bedrijf
de risico’s voor mens en milieu doorheen de productieketen in kaart brengen en procedures ontwikkelen om problemen te voorkomen, en schadelijke gevolgen te beëindigen of te beperken. Tevens moet een bedrijf voorzien in een klachtenprocedure, monitoring en openbare communicatie over hoe het bedrijf aan ketenzorg doet. Wellicht zal de onderzoeksplicht afnemen verder in de keten.
Nieuw in deze richtlijn is dat personen die negatief worden getroffen door de activiteiten van een EU-bedrijf worden in staat gesteld om het bedrijf voor de rechter te dagen als het bedrijf daadwerkelijk nalatig is
gebleken in het tegengaan, het voorkomen, het minimaliseren of het beëindigen van nadelige gevolgen door bedrijfsactiviteiten (directe aansprakelijkheid). Bedrijven kunnen ook aansprakelijk worden gesteld wanneer een leverancier, waarmee langdurig en frequent wordt samengewerkt, inbreuk pleegt op de naleving van
mensenrechten en/of milieunormschending (indirecte aansprakelijkheid). Bedrijven die niet voldoen aan de richtlijn kunnen sancties of boetes krijgen. Er wordt een Europees netwerk van toezichthoudende nationale autoriteiten opgericht om de handhaving ervan te organiseren.
Belgisch initiatief
Nu de richtlijn is gepubliceerd, zal deze worden besproken en mogelijk worden gewijzigd door het Europees Parlement en de regeringen van de EU-lidstaten – de schatting is dat dit ongeveer een jaar in beslag gaat
nemen. Na goedkeuring hebben de EU-lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.
Op initiatief van ministers Kitir en Dermagne ligt er sinds 2021 alvast een wetsontwerp op tafel dat de zorgplicht vastlegt voor bedrijven doorheen hun waardeketen. In juni 2022 ondertekende België, samen met Nederland
en Duitsland, ook de Joint Declaration on Living Income and Wages. Een signaal dat ons land aandacht voor leefbare lonen als een belangrijke investering ziet in sterke supply chains en correcte ketenzorg.
Hoe begin je eraan?
Er is niet één beste manier om aan due diligence te doen. Je moet gaan voor een set aan maatregelen die het best bij je bedrijf passen: Hoe de aandacht voor milieuzorg en mensenrechten verankeren in je aankoopprocedures? Hoe de dialoog hierover aangaan met je suppliers? Wat zijn voor jouw bedrijf haalbare manieren om aan monitoring en remediëring te doen? Hoe installeer je best een (werkend) klachtenmechanisme? Welke acties kan je ondernemen om de transparantie in je keten te vergroten en aan informatiemanagement te doen? Bestaan er sectorinitiatieven waardoor je kan samenwerken met andere bedrijven? Is er bereidheid om een pilootproject op te zetten rond bijvoorbeeld leefbare lonen of CO2 reductie in de keten?
Studio D ondersteunt hierin bedrijven, met succes. Lees hier bijvoorbeeld hoe het bedrijf Belconfect inzet op ketenzorg en leefbare lonen in haar supply chains. Studio D faciliteert momenteel ook de Human Rights and Environment Due Diligence Workshops 2022 voor KMO’s, georganiseerd door The Shift. Binnenkort publiceren we een overzicht van allerlei mogelijke manieren om due diligence heel concreet in de praktijk te brengen. Geen theorie, maar maatregelen die we zelf al succesvol in daily business integreerden. To be continued!